78. VEREM EĞİTİM VE FARKINDALIK HAFTASI (05-11 Ocak 2025)
Ülkemizde her yıl, Ocak ayının ilk pazar günü ile başlayan haftada, toplumun tüberküloz (verem) hastalığı hakkında bilgilendirilmesi ve dikkatinin çekilmesi amacıyla “Verem Eğitimi ve Farkındalık Haftası” etkinlikleri düzenlenmektedir.
Tüberküloz, hava yolu ile bulaşan, Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu çoğunlukla akciğerler olmak üzere tüm doku ve organları (kemik, deri, göz gibi) tutabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberküloz, dünyada halen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bulaşıcı hastalıklar içinde çok sayıda insanı etkileyen ve ölümüne sebep olan bir hastalıktır.
Akciğer veya larinks tüberkülozu olan hastalar basili solunum, özellikle de öksürmek, hapşırmak veya konuşmak ile havaya saçarlar, ortamda bulunan kişiler solunum yolu ile basilleri alır ve bulaşma meydana gelir. Hasta ile yakın ve uzun süreli teması olan kişilere bulaşma riski fazladır. Bunlar; hastanın aile bireyleri, aynı evi paylaştığı arkadaşları, işyeri arkadaşları olabilir. En bulaştırıcı olan hastalar tedavi görmemiş, balgam incelemesinde basil saptanan, kaviteli akciğer veya larinks tüberkülozu olan hastalardır. Etkili tedavi ile bulaştırıcılık 2-3 haftada sona erer. Akciğer dışı tüberküloz genellikle bulaştırıcı değildir.
Tüberküloz basili ile enfekte olan herkes hasta olmaz. Enfekte olan kişiler kendilerini hasta hissetmeyebilir ve hiçbir semptomları olmayabilir. Bu duruma tüberküloz enfeksiyonu ya da yaygın kullanımı ile latent tüberküloz enfeksiyonu (LTBE) adı verilir. Enfekte olup hastalığı geliştirmeyen kişiler, enfeksiyonu başkalarına bulaştırmazlar.
Tüberküloz tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabilir (%50). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilen ilaçların (çoklu ilaçlar) düzenli kullanılması halinde tüberkülozlu kişilerin yaklaşık %85'i tedavi edilebilmektedir. Tüberküloz hastalığı gelişen kişiler ilaçlara duyarlı iseler 6-9 aylık ilaç rejimi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Tüberküloz tedavisinde ilaçların düzenli ve yeterli süre kullanılması çok önemlidir. Aksi halde ilaç direnci, tedavi başarısızlığı veya nüks durumları ortaya çıkmaktadır. İlaç direnci mevcut ise tedavi süresi 18-24 ay arasında değişebilir.
Tüberküloz hastalığı hastayı, ailesini ve çevresini etkilemesinin yanı sıra uzun tedavi sürecinin yol açtığı tedavi uyumsuzluğu ve yıkıcı maliyetler sebebiyle biyo-psikososyal bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Vücut direnci ve bağışıklığı düşük olanlarda hastalığa yakalanma riski daha fazladır. Geçmeyen öksürük, balgamdan kan gelmesi, halsizlik, gece terlemesi, kilo kaybı ve verem hastası ile uzun süre aynı ortamı paylaşan kişiler gecikmeden verem savaşı dispanseri veya göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalıdır. Akciğer grafisi ve balgam incelemesi yapılarak hastalığın tanısı konabilmektedir. Tanı alıp tedavi başlanan hastaların bulaştırıcılığı hızla azalmaktadır. Bu nedenle erken tanı konulması ve tedavinin başarıyla tamamlanması, hastanın iyileşmesini sağladığı gibi toplumda bulaşmayı da önler.Ülkemizde tüberküloza yönelik tanı ve tedavi hizmetleri tüm sağlık kuruluşlarımız tarafından ücretsiz olarak sunulmaktadır. Tedavide kullanılan bütün ilaçlar verem savaşı dispanserlerinden ücretsiz verilir. Hastanın ilaçlarını içtiğinden emin olmak için her doz ilacı bir sağlık personelinin veya başka bir görevlinin gözetiminde içirtmek en uygun yoldur. Buna doğrudan gözetimli tedavi (DGT) denir.
Tüberküloz (BCG) aşısı özellikle çocuklarda kanla yayılan ve ağır seyreden tüberküloz hastalığını önlemede etkilidir. Ülkemizde BCG aşısı doğumdan sonra 2. ayını bitiren bebeklere Aile Sağlığı Merkezleri ve Verem Savaşı Dispanserlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Özetle;
- Verem hava yoluyla bulaşan, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
- Erken tanı, doğru ve etkin tedavi ile verem hastalığından korunmak mümkündür.
- Verem hastalığından korunmak ve sevdiklerimizi korumak için bazı kurallara dikkat etmemiz gerekir: Öksürürken mutlaka ağzınızı kapatınız. Kullandığınız mendilleri çöp kutusuna atınız. Ellerinizi sabunla yıkayınız. Bulunduğunuz ortamı havalandırmaya özen gösteriniz.
- Verem hastalığının belirtilerini hissettiğinizde en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz: İki-üç haftadan uzun süren öksürük, balgam, kan tükürme, nefes darlığı, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş, gece terlemesi.
- Düzenli ilaç kullanımı ile veremi durdurabilir ve sevdiklerinize bulaşmasını önleyebilirsiniz.
- Verem tedavisinde kullanılan tüm ilaçlar ücretsizdir: Verem tedavisi gören hastaların tedavisinde kullanılan bütün tüberküloz ilaçları, Bakanlığımızca temin edilerek ücretsiz olarak hastalara ulaştırılmaktadır.
- Verem hastalığının tedavisinde tam başarı için, ilaçlarınızı Doğrudan Gözetimli Tedavi ile kullanınız.
- Sağlığınızı korumak için tüberküloz enfeksiyon kontrol önlemlerini almayı unutmayınız.
- Verem hastalığının bulaşmasını ve toplumda yayılmasını önleyebilirsiniz.