14 KASIM DÜNYA DİYABET GÜNÜ BİLGİ NOTU
Dünya Diyabet Günü, 160'tan fazla ülkede 1 milyardan fazla kişiye ulaşan dünyanın en büyük diyabet farkındalık kampanyasıdır. Diyabet Günü 1991 yılından beri her yıl, 1922'de Charles Best ile birlikte insülini keşfeden Sir Frederick Banting'in doğum günü olan 14 Kasım'da kutlanmaktadır. 2006 yılında Birleşmiş Milletler'in 61/225 sayılı Kararı'nın kabulüyle resmi Birleşmiş Milletler Günü haline gelmiştir.
Dünya Diyabet Günü 2024-2026’nın teması “Diyabet ve Esenlik”tir. Diyabetli her birey, diyabet bakımına uygun erişim ve destek ile iyi yaşama hakkına sahiptir.
2021 verilerine göre dünya çapında diyabet yaklaşık 537 milyon yetişkin (20-79 yaş) diyabetle yaşamaktadır.Diyabetli yetişkinlerin ¾’ü düşük ve orta gelirli ülkelerdedir. Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun projeksiyonlarına göre 2045 yılına gelindiğinde her 8 yetişkinden 1'i, yani yaklaşık 783 milyon kişinin diyabet hastası olacağı; yani diyabet görülme oranında %46'lık bir artış gerçekleşeceği beklenmektedir.
Diyabetli kişilerin %90'ından fazlasında sosyoekonomik, demografik, çevresel ve genetik faktörlerden kaynaklanan tip 2 diyabet vardır. Ancak, tip 2 diyabet için önleyici tedbirler alarak ve tüm diyabet tipleri için erken teşhis ve uygun bakım sağlayarak diyabetin etkisini azaltmak mümkündür. Bu önlemler, bu durumla yaşayan kişilerin yan etkilerinden kaçınmasına veya bunları geciktirmesine yardımcı olabilir. Tip 2 diyabetin artışına katkıda bulunan başlıca faktörler şunlardır:
- Kentleşme
- Yaşlanan bir nüfus
- Azalan fiziksel aktivite seviyeleri
- Yanlış beslenme alışkanlıkları
- Aşırı kilo ve obezite yaygınlığının artmasıdır.
Diyabet, kalp damar hastalıkları ve diğer bulaşıcı olmayan hastalıkların ve genel olarak toplum sağlığının önlenmesini iyileştirmek, değiştirilebilir davranışsal risk faktörlerinin yanı sıra hava kirliliği, diğer çevresel stres faktörleri ve şehirleşme gibi dış faktörleri ele alabilmek için çok yönlü bakış açısıyla tüm politikalarda sağlık yaklaşımı gerektirir. Bunların hepsi bulaşıcı olmayan hastalıklarda da ortak risk faktörleridir.
Sağlık Bakanlığımız bünyesinde,önceki yıllardan süregelen programlı bir diyabetle mücadele çalışmaları yürütülmüştür. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ve Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun girişimi ile hazırlanan ve 1989 yılında ilan edilen “St.Vincent Bildirisi” ülkemiz adına 1992 yılında imzalanmıştır. 1994 yılında Sağlık Bakanlığı önderliğinde “Ulusal Diyabet Programı” adı ile geliştirilen program uygulamaya konulmuş ve halen “Türkiye Diyabet Programı” olarak yürütülmektedir. Programda diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken 5 amaç belirlenmiştir. Bu amaçlar; etkin diyabet yönetimi için politika geliştirmek ve uygulamak, diyabetin önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak, diyabet ve komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak, çocukluk çağında diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek, Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek ve diyabet ve diyabet programını etkin izlemek ve değerlendirmektir. Her bir amacın hedefine ulaşması için stratejiler ve somut eylemler önerilmiştir.
Türkiye Diyabet Programı, diyabetin en önemli risk faktörü olan obezitenin önlenmesi amacıyla yürütülen “Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı” ile de desteklenmektedir. Programlarımız Bakanlığımız ve ilgili paydaşlar ile birlikte kararlılıkla yürütülmektedir.