18 EKİM DÜNYA MENOPOZ GÜNÜ
MENOPOZ NEDİR?BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kadınlarda üreme dönemi, ergenlikte âdet görülmesiyle başlar ve menopoz döneminde sona erer. Kadının 12 ay süresince hiç âdet görmemesiyle başladığı kabul edilen menopoz, çoğunlukla 44 ila 55 yaşları arasında görülür. Ancak menopozun başlangıcı, bu yaş aralığından önce ya da sonra da gerçekleşebilir.
Hastalık olarak düşünülen menopoz; aslında vücudun normal işleyişinin devam ettiği, kadın hayatının neredeyse üçte birini kapsayan doğal bir dönemdir.
Dünya Sağlık Örgütü'nün yaptığı sınıflandırmaya göre menopoz üç ayrı döneme ayrılır:
Perimenopoz: Kişinin menopoza yaklaştığına dair belirtilerin görüldüğü döneme perimenopoz denir. Menopoz öncesi dönem olarak da tanımlanabilen bu süreç, kişinin son âdet döneminden önceki yıllarda başlar. Yumurtlamanın devam ettiği bu dönemde yumurtalarının işlevi azalır. Bu süreçte kişi düşük ihtimalle de olsa gebe kalabilir. Çoğunlukla 4 yıl süren perimenopoz dönemi, kişinin 12 ay boyunca âdet görmemesinin ardından son bulur ve ardından menopoz dönemi başlar.
Menopoz: Son görülen âdet kanamasının üzerinden 12 ay geçmesiyle başlayan menopoz döneminde kadın yumurtalıkları işlevini kaybeder. Buna bağlı olarak doğurganlık da son bulur.
Postmenopoz: Menopozdan sonraki yılların tanımlanması için kullanılan postmenopoz döneminde, menopoz belirtileri azalır. Ancak bu dönemde kişi, osteoporoz (kemik erimesi) ve kalp hastalıkları gibi pek çok farklı sağlık sorunu bakımından yüksek risk altındadır. Bu dönemde hekim kontrolünde ilaç kullanılması ve yaşam tarzı değişikliklerinin yapılması önerilir.
Menopoz Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır?
Değişen hormon seviyesine bağlı olarak adet kanamaları arasındaki sürenin kısalması ya da artması, ilk menopoz belirtileri arasında sayılabilir. Diğer semptomlar psikolojik, fiziksel ya da cinsel bazı problemleri içerebilir. Menopozun belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
Ateş basması
Gece terlemeleri
Eklem, kas ağrıları
Uykusuzluk
Baş ağrısı
Çarpıntı
Sinirlilik
Ruh hali değişiklikleri
Anksiyete
Hafıza zayıflığı
Dikkat bozukluğu
Cinsel isteksizlik
Panik atak
İlişki sırasında vajinal kuruluğa bağlı rahatsızlık
Genel olarak semptomların şiddeti ve süresi yaşam tarzı, genetik faktörler, stres ve genel sağlık durumu gibi etkenlere bağlı değişkenlik gösterebilir.
Menopoz Semptomların Medikal Tedavisi:
Çoğu kadın menopoz semptomları hafif ve orta derecede görüldüğü için tedaviye ihtiyaç duymaz ve semptomları kendi yönetebilir. Çünkü ilaç tedavisi ancak semptomlar kadının günlük hayatını etkileyecek kadar şiddetli ise başlanır.
İlaç tedavisi aşağıdakilerden oluşur:
Hormon replasman tedavisi
Vajinal kayganlaştırıcılar
Antidepressantlar
İlaç tedavisi semptomlara, kadının tıbbi geçmişine uygun, bireysel olarak ve doktor tavsiyesi ile başlanabilir.
Menopozda tedavi gerekli midir?
Menopoza geçiş dönemi ve menopozun hemen sonrasındaki bir kaç yıl kadın vücudunda belirgin bedensel ve psikolojik değişimler yaşanır. Kardiyovasküler hastalık ve kemik erimesi riski artar. Hormonal değişimler vücut ağırlığının artmasını kolaylaştırır.
Menopoz döneminde kemik erimesi hızlanır. Bazı kişilerde kemik erimesi çok şiddetli olabilir ve ilerleyen zaman içinde omurilikte sessiz kırıklar oluşur. Küçük travmalarla bile kalça ekleminde, el bileğinde kırıklar oluşabilir. Sigara kullanıyor olmak ve hareketsizlik kemik erimesini artırmaktadır.
Hatırlatmakta fayda var ki, her türlü rahatsızlığın olumsuz seyrine etki eden; sigara, alkol, dengesiz beslenme, düzensiz uyku gibi kötü yaşam rutinlerinden vazgeçilmesi, Menopozun tüm evrelerinde önem teşkil etmektedir.
Dr. Hüseyin SARIKAYA
İl Sağlık Müdürü