Çankırı İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetlerinde görevli Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Bükre ÇIKMAN tarafından “Plastiklerin Günümüzdeki Yeri ve Kanserle İlişkisi” konulu radyo programı ve hizmet içi eğitim düzenlenmiştir. Hizmet içi eğitimde eğitime katılan personel ile plastik ürünler pratik uygulama ile incelenmiş, geri dönüşüm, mikroplastikler, çevre sağlığı konularına da değinilmiştir
Plastikler ilk olarak 1862 yılında bulundu ve 1950’lerden sonra modern ekonominin her yerinde kullanılmaya başlandı. Hafifliği, dayanıklılığı, kolay biçimlendirilebilir bir madde olması yönleriyle çok tercih edilmeye başlandı. Son yarım yüzyılda dünyadaki üretiminde 20 kat artış olmuştur. Ülkemizde üretilen ambalaj malzemelerinin de %33’ünü plastikler oluşturmaktadır. Öte yandan plastiklerin birçok olumsuz özelliği de mevcuttur. Doğada bozunmazlar, çoğu petrolden üretilir, yandığında çıkan gazlar çok tehlikelidir, üretim enerji maliyeti fazla, yutulabilir parçalar besin zincirine girerek canlı yaşamını olumsuz etkiler, doğada atık kirliliğine neden olurlar, plastiklerin yapısında endokrin sistemi bozan maddeler vardır, plastiklere üretim sürecinde eklenen kimyasalların çoğu toksik katkı maddeleridir, plastiklerden insan vücuduna kimyasallar sızar, bazı plastiklerin kanserle ilişkisi gösterilmiştir. Anlaşılacağı üzere tüm plastikler aynı değildir. 1988 yılında ABD’de Plastik Endüstrisi Derneği tarafından plastiklerin üzerinde yer alan etiket numaraları geliştirilmiştir.
Örneğin;
Pet şişelerin adı, bu plastik türünün kısaltmasından oluşur.
En çok geri dönüşüme giden plastiktir. İçerisine asidik ürün koyulduğunda, sıcakla temas ettiğinde, saklama süresi uzadığında içeriğindeki fitalatın şişe içeriğindeki besine daha kolay ve daha fazla sızdığını göstermektedir. Fitalat endokrin sistemi bozar.
- Dünyadaki en sık tüketilen plastik maddelerinden biri PVC
- Gelişmiş ülkelerde gıda sektöründe kullanımı yasaktır
- Göreceli daha güvenli bir plastik türüdür
- Genelde geri dönüştürülebilir
- İçeriğinde Bisfenol A vardır.
- Verniklenmiş ürünlerde deBisfenol A bulunabilir.
- Bisfenol A (BPA) da bir endokrin sistam bozucudur.
- Meme ve prostat kanseriyle ilişikisi gösterilmiştir.
Biz plastiğin zararlı etkilerinden korunmak için neler yapabiliriz
- Etiket Okuyabilirim
- Polyester, akrilik, naylon kıyafet giymeyi azaltırım
- El yıkama sıklığını arttırmak
- Plastik kullanımımı azaltabilirim
- Plastik kaplarda yemek yemeyi azaltabilirim
- Tek kullanımlık plastikleri defalarca kullanmam
- Plastikleri ısı, güneş altında bırakmam
- Plastik içerisinde turşu yapmam,
- Plastiğe sirke, soda, pekmez vb. koymam
- Plastik ürün alacaksam numarasına bakabilirim
- Eski, çizik, yıpranmış ürün kullanmam
- Streç film-aluminyum folyoyu gıda ile temas edecek şekilde kullanmam
- Mikrodalga fırında plastik kap kullanmam
- Oda spreyi vb. elzem olmayan ürün kullanmam
- Kokulu ürünleri tercih etmem
- Plastik şişe-damacana tercih etmem
- Marketlerde kağıt ya da kumaş poşet kullanırım
- Plastik ambalajlı ürün almam
- Plastikleri ger dönüşüm kutusuna atabilirim
- TSE (Türk Standartları Enstitüsü) damgalı ürünler alırım
- Özellikle de kırtasiye, çanta vb. ürünlerde
- CE yeterli değil
- Çevreme, özellikle de çocuklara bu bilinci verebilirim
- Kullandığım ürünleri kontrol edebilirim
Dr. Hüseyin SARIKAYA
İl Sağlık Müdürü