DÜNYA ALZHEİMER GÜNÜ
Alzheimer hastalığı, ileri yaşlarda “demans” tablosuna en fazla neden olan, yaşam süresinin uzamasıyla birlikte giderek artan sıklıkta görülen, topluma getirdiği fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik etkiler nedeniyle de önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilen yıkıcı bir hastalıktır.
Bu nedenle, her yılın 21 Eylül günü “Dünya Alzheimer Günü” olarak belirlenmiş olup gün vesilesiyle hastalığa ve etkilerine dikkat çekmek üzere çeşitli
faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Buna istinaden 2023 yılının teması "Alzheimeri Tanı, Alzheimerden Korun” şeklinde belirlenmiştir.
Bilindiği gibi ileri yaşlarda hafızayı, düşünmeyi, günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğini olumsuz etkileyen ve genellikle ilerleyici karakter sergileyen çöküntühalleri “demans” olarak bilinir. Dünya Sağlık Teşkilatı verilerine göre;
Dünyada 55 milyondan fazla demanslı hasta mevcuttur.
Küresel olarak yaşlı insanlar arasında engelliliğin ve bağımlılığın en önemli nedenlerinden biri demanstır.
Demans, önde gelen ölüm nedenleri arasında da yedinci sıradadır.
Alzheimer hastalığı demans vakalarının yarısından fazlasını (%60-70) oluşturmaktadır.
Alzheimer hastalığı sinir hücrelerinin kaybı ve beynin ilerleyici harabiyetine neden olan, iyileşmesi mevcut şartlarda mümkün olmayan,5-10 yıllık süreci kapsayan ve yavaş seyreden ileri yaş hastalığıdır. Sağ kalım süresi hastanın yaşı, tanı sırasındaki evresi ve yeni hastalıkların ortaya çıkmasıyla yakın ilişkilidir. Erken evrede bu süre 10 yıl veya biraz üzeri iken, ileri evredeki bir hasta için ortalama 3 yıldır.
Uzun yıllardır bilimsel araştırmalara konu olsa da genetik geçiş gösterenler haricinde hastalığın gelişim nedeni kesin olarak belirlenebilmiş değildir. Bununla birlikte hastalığı ve seyrini etkileyen bir kısım risk faktörleri belirlenmiş olup bu faktörler; ileri yaş (65 yaş üzeri), sigara kullanma, fazla alkol tüketme, yetersiz ve dengesiz beslenme, yetersiz fiziksel aktivite, sosyal olarak izole olma, düşük eğitim düzeyi, ailede Alzheimer öyküsü, yüksek tansiyon (hipertansiyon), yüksek kan şekeri (diyabet), aşırı kilolu veya obez olma’dır.
Tipik olarak öğrenme ve yakın bellek bozukluğu ile kendini gösteren Alzheimer Hastalığının on uyarı belirtisi aşağıda sıralanmıştır:
Bellek kaybı,
Dil problemleri,
Zayıf ya da azalmış muhakeme,
Eşyaları kaybetme,
Kişilik değişiklikleri,
Bilinen görevleri yerine getirmede zorluk,
Zaman ve yer oryantasyon bozukluğu,
Soyut düşünmede problemler,
Ruh hali ve davranış değişiklikleri,
Bir şeye başlama ya da girişim kaybı.
Hastalığın tanısı klinik bulgulara dayanılarak konur.Üzerinde yoğun çalışmalar yapılsa da hastalığın kesin tedavisi bugün için yoktur. Bununla birlikte, yapılan tedavilerle hastalığın semptomları azaltılabilir, ilerlemesi yavaşlatılabilir.
Semptomların yönetilmesinde hastaya yardımcı olabilecek birtakım öneriler aşağıda sıralanmıştır;
Fiziksel olarak aktif kalmak,
Sağlıklı beslenmek,
Sigara içmeyi ve alkol almayı bırakmak,
Keyif alınan şeyleri yapmaya devam etmek,
Zihni aktif tutmanın yeni yollarını denemek,
Önemli şeyleri not almak,
Arkadaşlar ve aile fertleriyle vakit geçirmek,
Düzenli doktor kontrollerini yaptırmak.
Sağlıklı hayat merkezleri de bünyesinde barındırdığı sigara bırakma poliklinikleri; diyetisyen, psikolog, sosyal çalışmacı, fizyoterapistler ile birinci basamak tanı, tedavi ve rehabilitasyon sürecinin önemli destekçisi olmaya devam etmektedir.
Sağlanan imkanlardan faydalanmak, risk faktörleri ile zamanında ve etkili mücadele ederek Alzheimer hastalığından korunmak ellerimizde.
* Alzheimeri Tanı
*Alzheimerdan Korun